ਸੱਤਵੀਂ ਕਿਸ਼ਤ : ਜੰਗਲੀ ਕਬੂਤਰ :: ਲੇਖਕਾ : ਇਸਮਤ ਚੁਗ਼ਤਾਈ

ਅਨੁਵਾਦ : ਮਹਿੰਦਰ ਬੇਦੀ ਜੈਤੋ

ਕਿਸ ਗੁਲਾਬੀ ਤਿੱਤਰੀ ਵਾਂਗ ਉਸਦਾ ਦੁੱਪਟਾ ਫੜਫੜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ¸ ਉਸਦੀਆਂ ਪੁਤਲੀਆਂ ਉਤੋਂ ਤਿਲ੍ਹਕ ਕੇ ਉਹ ਬੜੀ ਦੂਰ ਚਲੀ ਗਈ। ਏਨੀ ਦੂਰ ਕਿ ਮਾਸ ਦਾ ਇਕ ਬੁੱਤ ਜਿਹਾ ਬਣ ਗਿਆ।
“ਆਬਿਦਾ!” ਉਸਨੇ ਗਲ਼ੇ ਦੀਆਂ ਗਹਿਰਾਈਆਂ ਵਿਚੋਂ ਉਸਨੂੰ ਆਵਾਜ਼ ਦਿੱਤੀ¸ ਪਰ ਕੋਈ ਧੁਨੀ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਹੋਈ। ਉਸਨੇ ਤ੍ਰਭਕ ਕੇ ਅੱਖਾਂ ਖੋਹਲ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਆਬਿਦਾ ਦੀ ਦੇਹ ਖਿੜਕੀ 'ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਵੱਲ ਉੱਲਰੀ ਹੋਈ ਸੀ।
“ਆਬਿਦਾ!”
ਉਹ ਤ੍ਰਭਕੀ ਪਰ ਦੂਜੇ ਹੀ ਪਲ ਮਾਜਿਦ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਬਾਹਾਂ ਵਿਚ ਜਕੜ ਲਿਆ।
“ਕੀ ਹੋਇਆ ਮੱਜੂ!” ਉਹ ਉਸਦੀਆਂ ਫ਼ੈਲੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੇਖ ਕੇ ਸਹਿਮ ਗਈ।
“ਤੂੰ-ਤੂੰ¸ ਇਸ ਖਿੜਕੀ ਵਿਚੋਂ...!”
“ਖਿੜਕੀ ਵਿਚੋਂ?”
“ਹਾਂ¸ ਆਬਿਦਾ¸” ਉਸਦੇ ਮੱਥੇ ਉੱਪਰ ਪਸੀਨੇ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾ ਚਮਕਣ ਲੱਗੀਆਂ।
“ਓ-ਅ ਤੁਸੀਂ ਸਮਝੇ, ਮੈਂ ਇਸ ਖਿੜਕੀ ਵਿਚੋਂ ਛਾਲ ਮਾਰ ਕੇ ਖੁਦਕਸ਼ੀ ਕਰਨ ਲੱਗੀ ਆਂ?”
“ਹਾਂ, ਮੇਰੀ ਜਾਨ ਨਿਕਲ ਗਈ ਸੀ ਆਬਿਦਾ...ਤੂੰ...।”
ਉਸਦੀ ਦੇਹ ਦੀ ਲਚਕ ਫੇਰ ਫੌਲਾਦੀ ਤਾਰਾਂ ਵਿਚ ਬਦਲ ਗਈ।
“ਪਰ ਇਹ ਖਿੜਕੀ ਤਾਂ ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਫੁੱਟ ਉੱਚੀ ਵੀ ਨਹੀਂ। ਇੱਥੋਂ ਡਿੱਗ ਤੇ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਪੈਰ ਵਿਚ ਮੋਚ ਆਉਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵੀ ਨਹੀਂ।” ਉਹ ਹੱਸ ਪਈ।
ਮਾਜਿਦ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿਚ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਕੰਡੇ ਖੁਭ ਗਏ।
“ਜੇ ਇਹ ਖਿੜਕੀ ਬਜਾਏ ਤਿੰਨ ਦੇ ਤੀਹ ਫੁੱਟ ਉੱਚੀ ਹੁੰਦੀ¸ ਫੇਰ? ਫੇਰ¸ ਓ-ਅ ਖ਼ੁਦਾ!”
“ਫੇਰ, ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਸੁੱਟ ਦਿੰਦੇ !” ਉਸਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਮਿਠਾਸ ਸੀ।
“ਆਬਿਦਾ!”
“ਤੇ ਲੋਕ ਸਮਝਦੇ ਕਿ ਦਿਲ ਟੁੱਟ ਜਾਣ ਕਰਕੇ ਮੈਂ ਖੁਦਕਸ਼ੀ ਕਰ ਲਈ ਏ।” ਉਹ ਬੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਵਿਚ ਮੁਸਕਰਾ ਰਹੀ ਸੀ।
“ਤੂੰ-ਤੂੰ ਸਮਝਦੀ ਏਂ¸” ਉਸਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਉਲਾਂਭਾ ਨਹੀਂ, ਥਕਾਵਟ ਭਰੀ ਹੋਈ ਸੀ।
“ਸਮਝਣਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੀ ਮਾਜਿਦ! ਪਰ ਮੈਂ ਹਾਰ ਗਈ ਆਂ।” ਉਹ ਹੱਸੀ, “ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਠੀਕ ਹੋ ਗਏ ਓ, ਮੈਂ ਇੱਥੇ ਬੇਕਾਰ ਕਿਉਂ ਤੁਹਾਡੀ ਉਲਝਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣੀ ਬੈਠੀ ਰਹਾਂ?” ਉਸਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਵਿਚ ਅਥਾਹ ਨਰਮੀ ਸੀ।
ਉਹ ਵੀਰਾਨ-ਸੁੰਨੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਚੁੱਪਚਾਪ ਉਸ ਵੱਲ ਦੇਖਦਾ ਰਿਹਾ।
“ਹਮੀਦਾ ਨੇਰੋਬੀ ਜਾਂਦਿਆਂ ਏਧਰ ਹੋ ਕੇ ਜਾਏਗੀ। ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਲਿਖ ਦਿਆਂ ਕਿ ਅੰਮੀ ਜਾਨ ਨੂੰ ਮੇਰੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ¸ ਉਹ ਇੱਥੇ ਮਹੀਨਾ ਕੁ ਪਹਿਲਾਂ ਆ ਜਾਏ¸ ਉਸਦੇ ਆਉਣ ਨਾਲ ਰੌਣਕ ਹੋ ਜਾਏਗੀ।”
ਉਹ ਫੇਰ ਵੀ ਚੁੱਪ ਰਿਹਾ।
“ਫੇਰ ਤੁਸੀਂ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਬੰਗਲੌਰ, ਅਮੀਨਾ ਖਾਲਾ ਕੋਲ ਚਲੋ ਜਾਣਾ।”
“ਫੇਰ?”
“ਅੰਮੀ ਨੂੰ ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਬੜੀ ਤੰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਏ।”
“ਤੂੰ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਏਂ?”
“ਮਕਾਨ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਐ। ਮੈਂ ਸੋਚਦੀ ਆਂ ਜੇ ਵੱਡੇ ਅੱਬਾ ਵਾਲਾ ਘਰ ਵਿਕ ਜਾਏ ਤਾਂ ਡਾਕਟਰ ਦਾ ਬਿੱਲ ਤੇ ਸ਼ੰਕਰ ਦੇ ਪੈਸੇ ਸਿਰੋਂ ਲੱਥ ਜਾਣ।”
“ਮੇਰੀ ਗੱਲ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਅ, ਤੂੰ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਏਂ?”
“ਮੈਂ-ਮੈਂ ਸੋਚਦੀ ਆਂ ਜੇ...!”
“ਕੀ?”
ਉਹ ਚੁੱਪ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੇ ਦੁਪੱਟੇ ਦੀਆਂ ਸਿਲਵਟਾਂ ਕੱਢਣ ਲੱਗ ਪਈ।
“ਤੂੰ ਡਰਦੀ ਏਂ ਕਿ ਅਮਰੀਕਨ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਾਂਗ ਕਿਤੇ ਮੈਂ ਤੈਨੂੰ ਕਤਲ...”
“...ਨਹੀਂ, ਮੈਂ ਮਰਨ ਤੋਂ ਨਹੀਂ ਡਰਦੀ ਮਾਜਿਦ¸ ਮ-ਮੈਨੂੰ ਆਪਣੀ ਦਿਮਾਗ਼ੀ ਹਾਲਤ ਉੱਤੇ ਸ਼ੱਕ ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਿਆ ਏ। ਮੇਰੀ ਦੇਹ¸ ਓ-ਅ, ਮੈਂ ਕੀ ਦੱਸਾਂ। ਕੀ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੁਝ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ?”
“ਤੈਨੂੰ ਆਪਣੀ ਦਿਮਾਗ਼ੀ ਹਾਲਤ 'ਤੇ ਸ਼ੱਕ ਹੋ ਗਿਆ ਏ¸ ਜਾਂ ਮੇਰੇ ਉੱਤੇ?”
“ਦੋਏ ਗੱਲਾਂ ਈ ਨੇ। ਮੱਜੂ ਮੇਰੀ ਜਾਨ! ਅਸੀਂ ਦੋਏ ਜਿਹਨਾਂ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘੇ ਆਂ, ਉਹ ਬੜੀ ਕੌੜੀ ਸਚਾਈ ਏ।”
“ਜਾਣਦਾਂ, ਜੋ ਤੇਰੇ 'ਤੇ ਬੀਤੀ ਏ¸ ਦੁਨੀਆਂ ਦੀ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਔਰਤ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਬੀਤੀ।” ਅਚਾਨਕ ਮਾਜਿਦ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਸੁਰਖ ਹੋ ਗਿਆ।
“ਇਹ ਤਾਂ ਮੈਂ ਨਹੀਂ ਕਹਿੰਦੀ, ਪਰ ਸ਼ਾਇਦ ਮੈਂ ਦੂਸਰੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਵਾਂਗ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ। ਮੇਰਾ ਦਿਲ ਛੋਟਾ ਏ। ਈਰਖਾ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਏ।”
“ਆਬਿਦਾ, ਮੈਂ ਗੁਨਾਹ ਕੀਤਾ¸ ਉਸਨੂੰ ਮੰਨ ਲਿਆ¸ ਤੋਬਾ ਕੀਤੀ!”
ਅੱਕ ਕੇ ਆਬਿਦਾ ਨੇ ਮੇਜ਼ ਤੋਂ ਗਿਲਾਸ ਚੁੱਕਿਆ ਤੇ ਫ਼ਰਸ਼ ਉੱਤੇ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤਾ। ਕੱਚ ਦੇ ਟੁੱਕੜੇ ਇਧਰ-ਉਧਰ ਖਿੱਲਰ ਗਏ।
“ਜੇ ਹੁਣ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਗ਼ਲਤੀ ਮੰਨ ਲਵਾਂ¸ ਕੀ ਇਹ ਟੁਕੜੇ ਜੁੜ ਜਾਣਗੇ?”
“ਤਾਂ ਤੂੰ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਏਂ¸ ਚਾਹੇ ਫੇਰ ਟੁਕੜੇ ਜੁੜਨ ਜਾਂ ਕੂੜੇ ਦੇ ਢੇਰ 'ਤੇ ਸੂੱਟ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ?”
“ਵਕਤ ਸਾਰੇ ਜਖ਼ਮ ਭਰ ਦੇਂਦਾ ਏ। ਤੁਹਾਡੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਕਾਰਨ...ਸ਼ਇਦ ਕੱਚੇ ਖਰ੍ਹੀਂਡ ਉੱਚੜ ਗਏ ਨੇ।”
“ਆਬਿਦਾ¸ ਜਾਣਦੀ ਏਂ ਕਦੀ ਮੈਂ ਕੀ ਸੋਚਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸਾਂ?”
“ਕੀ?”
“ਕਿ ਜੇ ਤੂੰ ਕਦੀ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਬੇਵਫ਼ਾਈ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਖ਼ੁਦਾ-ਕਸਮ, ਤੇਰਾ ਗਲ਼ਾ ਘੁੱਟ ਦਿਆਂਗਾ ਤੇ ਫੇਰ ਆਪਣੇ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਲਵਾਂਗਾ। ਪਰ ਹੁਣ...”
“ਹੁਣ...?”
“ਹੁਣ ਮੈਂ ਦੁਆ ਮੰਗਦਾਂ ਕਿ ਕਾਸ਼, ਤੇਰੇ ਕਦਮ ਲੜਖੜਾ ਜਾਣ। ਤੂੰ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਦਗ਼ਾ ਕਰੇਂ¸ ਤੇ ਤੱਕੜੀ ਦੇ ਦੋਏ ਪਾਲੜੇ ਬਰੋਬਰ ਹੋ ਜਾਣ। ਤੂੰ ਵੀ ਏਨੀ ਪਲੀਤ ਹੋ ਜਾਏਂ। ਫੇਰ ਅਸੀਂ ਦੋਏ ਬਰਾਬਰ ਹੋ ਜਾਈਏ...ਇਹ ਦੂਰੀ ਮਿਟ ਜਾਏ।”
“ਇਸੇ ਲਈ ਮੈਂ ਕਹਿੰਦੀ ਆਂ, ਸਾਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਨਹੀਂ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਵਰਨਾ ਉਹ ਹੋ ਜਾਏਗਾ, ਜੋ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।” ਉਸਦੇ ਸਾਹਾਂ ਦੀ ਗਤੀ ਏਨੀ ਤੇਜ਼ ਹੋ ਗਈ, ਜਿਵੇਂ ਖਾਸੀ ਲੰਮੀ ਦੌੜ ਲਾ ਕੇ ਆਈ ਹੋਏ।
“ਹਮੀਦਾ ਨੂੰ ਲਿਖ ਦੇ, ਮੇਰੇ ਗਰਮ ਕੱਪੜੇ ਲੈਂਦੀ ਆਏ¸ ਬੰਗਲੌਰ ਵਿਚ ਠੰਡ ਹੋਏਗੀ।” ਮਾਜਿਦ ਨੇ ਪਾਸਾ ਪਰਤ ਕੇ ਕੰਧ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਕਰ ਲਿਆ।

ਆਬਿਦਾ ਛੇਤੀ-ਛੇਤੀ ਪਲੇਟਾਂ-ਚਮਚੇ ਗਿਣ ਕੇ ਅਲਮਾਰੀ ਵਿਚ ਰੱਖ ਰਹੀ ਸੀ। ਫਾਲਤੂ ਤੌਲੀਏ, ਚਾਦਰਾਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਬਕਸੇ ਵਿਚ ਪਾ ਲਈਆਂ ਸਨ। ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿੰਨੇ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਯਤਰਾ ਹੋਏਗੀ¸ ਲੋਕ ਬੜੇ ਕਮੀਨੇ ਹੁੰਦੇ ਨੇ, ਬਹੁਕਰ ਤੀਕ ਨਹੀਂ ਛੱਡਦੇ।
ਆਬਿਦਾ ਹਮੇਸ਼ਾ ਰੰਗਲੇ ਦੁਪੱਟੇ ਲੈਂਦੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਸਾਲ ਭਰ ਚਲ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਉਸਦੇ  ਉਹ ਦੁਪੱਟੇ¸ ਜਿਹੜੇ ਉਹ ਸਹੁਰਿਆਂ ਤੋਂ ਰੰਗਾਅ ਕੇ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਰੰਗ ਫਿੱਕੇ ਪੈ ਜਾਂਦੇ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪ ਹੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਰੰਗ ਕੇ ਕੁਝ ਦਿਨ ਹੋਰ ਕੰਮ ਚਲਾ ਲੈਂਦੀ। ਪਰ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਉਹ ਸਫੇਦ ਦੁਪੱਟਾ ਲਈ ਫਿਰਦੀ ਸੀ। ਫੇਰ ਇਕ ਦਿਨ ਸੋਨੇ ਦੀਆਂ ਚੂੜੀਆਂ ਵੀ ਲਾਹ ਦਿੱਤੀਆ ਕਿ ਜੀਅ ਅੱਕ ਗਿਆ ਏ। ਮਾਜਿਦ ਚੋਰ ਅੱਖ ਨਾਲ ਦੇਖਦਾ ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਦਿਲ ਬੈਠਣ ਲੱਗ ਪੈਂਦਾ¸ ਅਜੇ ਤਾਂ ਮਰਿਆ ਨਹੀਂ...ਫੇਰ ਆਬਿਦਾ ਨੇ ਉਸਦਾ ਸੋਗ ਕਿਉਂ ਮਨਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
“ਅੰਗੂਠੀ ਕਿੱਥੇ ਐ?” ਇਹ ਅੰਗੂਠੀ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ਕਿ ਬੇਟਾ ਦੁਲਹਨ ਦੇ ਪਾ ਕੇ ਫੇਰ ਉਸਦਾ ਮੂੰਹ ਦੇਖੀਂ।
“ਕਿਹੜੀ ਅੰਗੂਠੀ? ਉਹ, ਉਸਦਾ ਨਗ ਢਿੱਲਾ ਪੈ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ੰਕਰ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਏ ਠੀਕ ਕਰਾਉਣ ਲਈ।” ਮਾਜਿਦ ਨੇ ਸ਼ੰਕਰ ਤੋਂ ਪੁੱਛਿਆ ਤਾਂ ਉਹ ਭੰਵਤਰ ਗਿਆ।
“ਓ-ਅ¸ ਸ਼ਾਇਦ ਭੁੱਲ ਗਈ ਹੋਏਗੀ।” ਪਰ ਉਸਨੇ ਆਬਿਦਾ ਨਾਲ ਇਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨਾ ਆਪਣੀ ਹੱਤਕ ਸਮਝਿਆ।
ਦੋਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਦੀ ਵੇਲੇ ਦੀ ਜਿਹੜੀ ਤਸਵੀਰ ਡਰੈਸਿੰਗ-ਟੇਬਲ 'ਤੇ ਪਈ ਹੁੰਦੀ ਸੀ¸ ਉਸਦਾ ਖ਼ਾਲੀ ਫਰੇਮ ਉਸਨੇ ਫੱਟੇ ਉੱਤੇ ਪਿਆ ਦੇਖਿਆ ਤੇ ਚੁੱਪਚਾਪ ਉੱਥੇ ਹੀ ਪਿਆ ਰਹਿਣ ਦਿੱਤਾ। ਰੱਦੀ ਦੀ ਟੋਕਰੀ ਵਿਚ ਉਸਨੂੰ ਸਿਰਫ ਆਬਿਦਾ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਨਜ਼ਰ ਆਏ, ਉਸਦੀ ਆਪਣੀ ਤਸਵੀਰ ਗਾਇਬ ਸੀ¸ ਤਾਂ ਆਬਿਦਾ ਇਸ ਵਾਰ ਸਾਰੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਤੋੜ ਕੇ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ!

ਫੇਰ, ਇਕ ਦਿਨ ਫੇਰ ਪਲੇਟਾਂ, ਚਮਚੇ ਸਾਈਡ ਬੋਰਡ ਉੱਤੇ ਸਜ ਗਏ। ਤੋਲੀਏ, ਚਾਦਰਾਂ ਵੱਡੇ ਸੰਦੂਕ ਵਿਚੋਂ ਨਿਕਲ ਆਈਆਂ ਤੇ ਸ਼ੰਕਰ ਨੂੰ ਕਹਿ ਕੇ ਕਲੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੁਲਾਏ ਗਏ।
ਪਰ ਅੰਗੂਠੀ ਤੇ ਚੂੜੀਆਂ ਵਾਪਸ ਨਾ ਆਈਆਂ।
ਡਾਕ ਆਉਂਦੀ ਤਾਂ ਆਬਿਦਾ ਇੱਲ੍ਹ ਵਾਂਗ ਝਪਟਦੀ। ਮਾਜਿਦਾ ਦੀ ਡਾਕ ਮੇਜ਼ ਉੱਤੇ ਰੱਖ ਕੇ ਗੁਸਲਖਾਨੇ ਵਿਚ ਜਾ ਬੰਦ ਹੁੰਦੀ। ਫਲੈਟ ਵਿਚ ਉਸਨੇ ਇਕ ਦਿਨ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵਧੀਆ ਕਿਸਮ ਦੇ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਦੇਖੇ। ਪਤਾ ਬੜੇ ਸੁੰਦਰ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿਚ ਟਾਈਪ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਆਬਿਦਾ ਗੁੰਮਸੁੰਮ ਜਿਹੀ ਗੁਸਲਖਾਨੇ 'ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆਈ। ਫੇਰ ਗਾਦਰੇਜ ਦੀ ਅਲਮਾਰੀ ਦੇ ਲਾਕਰ ਦੇ ਖੁੱਲ੍ਹਣ ਤੇ ਬੰਦ ਹੋਣ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਸੁਣਾਈ ਦਿੱਤੀਆਂ।
“ਮੈਂ ਹੁਣੇ ਆਈ, ਜ਼ਰਾ ਮੋੜ ਤਕ ਜਾ ਰਹੀ ਆਂ।”
ਮਾਜਿਦ ਜਾਸੂਸੀ ਵਿਚ ਐਕਸਪਰਟ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ¸ ਉਹ ਮੋੜ ਤਕ ਨਹੀਂ, ਉਸਤੋਂ ਅੱਗੇ ਡਾਕਖਾਨੇ ਤਕ ਜਾਂਦੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ।
ਸ਼ਾਇਦ ਕਿਧਰੇ ਨੌਕਰੀ ਦਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਹੈ', ਮਾਜਿਦ ਸੋਚਦਾ। ਉਸਦੇ ਹੱਡਾਂ-ਪੈਰਾਂ ਦਾ ਦਰਦ ਫੇਰ ਜਾਗ ਪਿਆ ਸੀ। ਬਿਨਾਂ ਤਨਖ਼ਾਹ, ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ, ਛੁੱਟੀ ਦੀ ਅਰਜੀ ਦਿੱਤੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਆਬਿਦਾ ਨੂੰ ਅੰਮੀ ਨੇ ਜਿਹੜਾ ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਦਾ ਡਰਾਫਟ ਭੇਜਿਆ ਸੀ, ਉਸ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਸੀ, ਗੁਲਰ ਨੂੰ ਫੁੱਲ ਆਉਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਏ ਨੇ। ਆਬਿਦਾ ਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਉਹ ਇਕ ਇਕ ਪੈਸਾ ਫੜਾ ਦੇਂਦਾ ਸੀ। ਪਿਛਲੀ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨੇ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਦੀ ਤਨਖਾਹ ਅੱਧੀ ਹੀ ਮੰਜ਼ੂਰ ਹੋਈ ਸੀ।
“ਹਮੀਦਾ ਦਾ ਕੋਈ ਖ਼ਤ ਆਇਆ?” ਉਸਨੇ ਦਸ ਬਾਰਾਂ ਦਿਨ ਸਬਰ ਕਰਨ ਪਿੱਛੋਂ ਪੁੱਛ ਹੀ ਲਿਆ।
“ਨਹੀਂ।”
“ਕਿਉਂ?”
ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਦੇ ਬਜਾਏ ਉਹ ਦੂਸਰੇ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਜਾ ਕੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਮਰਿਆਂ ਵਿਚ ਵੱਖਰੇ-ਵੱਖਰੇ ਰੰਗਾਂ ਬਾਰੇ ਸਮਝਾਉਣ ਲੱਗ ਪਈ।
“ਮੈਂ ਕੀ ਪੁੱਛਿਆ ਸੀ?” ਉਹ ਡਰਾਇੰਗ ਰੂਮ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘਣ ਲੱਗੀ ਤਾਂ ਮਾਜਿਦ ਨੇ ਟੋਕਿਆ।
“ਕੀ¸ਕੀ...” ਉਸਨੇ ਜ਼ਰਾ ਤੁਣਕ ਕੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, “ਮੈਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ।”
“ਕੀ ਮਤਲਬ?”
“ਬਈ, ਕਿਉਂ ਤੰਗ ਕਰ ਰਹੇ ਓ? ਮਿਸਤਰੀ ਕਹਿੰਦਾ ਏ ਲਾਈਲਾਕ ਬੈੱਡ ਰੂਮ ਵਿਚ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਰਹੇਗਾ।”
“ਲਾਈਲਾਕ?”
“ਅੱਛਾ ਲਾਈਲਾਕ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਬਿਲਕੁਲ ਫਿੱਕਾ ਕਥਈ ਕਰ ਦਿਓ।” ਉਹ ਮਾਜਿਦ ਨੂੰ ਬਿਲਕੁਲ ਨਜ਼ਰ ਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਕੇ ਮਿਸਤਰੀ ਨਾਲ ਸਿਰ ਖਪਾਉਣ ਲੱਗ ਪਈ।
ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਕਿਉਂ ਮਾਜਿਦ ਦਾ ਦਿਲ ਉਦਾਸ ਜਿਹਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਬਾਰਾਂ ਵਰ੍ਹੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਲੀ ਨਵੀਂ ਵਿਆਹੀ ਦੁਲਹਨ ਯਾਦ ਆਉਣ ਲੱਗੀ। ਰਾਤੀਂ ਸੁੱਤੀ ਪਈ ਬੁੜਬੁੜਾਉਣ ਲੱਗਦੀ...:
ਫਿੱਕੇ ਬਦਾਮੀ ਪਰਦੇ ਤਾਂ ਹਰ ਕਮਰੇ ਵਿਚ ਖਪ ਜਾਣਗੇ¸ ਪਰ ਦੀਵਾਨ ਉੱਪਰ ਬਦਾਮੀ ਕਵਰ ਹੋਣਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਏਂ।' ਤੇ ਉਹ ਉਸਦੀ ਘਰਬਾਰੀ ਦਾ ਮਜ਼ਾਕ ਉਡਾਉਂਦਾ।
“ਇਨਟੀਰੀਅਰ ਡੈਕੋਰੇਸ਼ਨ (ਘਰੇਲੂ ਸਜਾਵਟ) ਦਾ ਕੋਰਸ ਕਰ ਲਵਾਂ?” ਉਹ ਬੜੇ ਚਾਅ ਨਾਲ ਪੁੱਛਦੀ।
“ਛੱਡ...।”
“ਤਾਂ ਫੇਰ ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਦਾ? ਘਰ ਵਿਚ ਵਿਹਲਿਆਂ ਵੀ ਤਾਂ ਵਕਤ ਬਰਬਾਦ ਹੁੰਦਾ ਏ।”
“ਵਾਹਯਾਤ!”
“ਤਾਂ ਫੇਰ ਤੁਹਾਡੀ ਰਾਏ ਵਿਚ ਕਿਹੜਾ ਕੋਰਸ ਠੀਕ ਰਹੇਗਾ?”
“ਇੰਟਰਕੋਰਸ (ਸੰਭੋਗ)।” ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਛੇੜਦਾ ਤੇ ਫੜ੍ਹ ਲੈਂਦਾ।
“ਹਟੋ!” ਉਹ ਸੰਗ ਕੇ ਮੂੰਹ ਫੁਲਾ ਲੈਂਦੀ, “ਹਰ ਵੇਲੇ ਗੰਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ। ਛੀ...”
“ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਅਤਿ ਸੁੰਦਰ ਗੱਲ ਨੂੰ, ਗੰਦੀ ਗੱਲ ਕਹਿ ਰਹੀ ਏਂ!”

ਉਸਨੇ ਇਕ ਲੰਮਾਂ ਹਊਕਾ ਲਿਆ। ਕੀ ਆਬਿਦਾ ਦੇ ਸੁਪਨੇ ਮੁੜ ਜਾਗ ਸਕਦੇ ਨੇ?
“ਹਾਂ ਕੀ ਪੁੱਛ ਰਹੇ ਸੀ?...ਬੜਾ ਬੁੱਧੂ ਏ ਇਹ ਮਿਸਤਰੀ। ਟਾਲ-ਮਟੋਲ ਕਰੀ ਜਾਂਦਾ ਪਿਆ ਸੀ।” ਉਹ ਆ ਕੇ ਬੜੀ ਸ਼ਾਨ ਨਾਲ ਕੁਰਸੀ ਉੱਤੇ ਬੈਠ ਗਈ।
“ਹਮੀਦਾ ਦਾ ਖ਼ਤ ਆਇਆ?” ਉਸਦਾ ਦਿਲ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਸੀ ਦੁਬਾਰਾ ਪੁੱਛਣ ਨੂੰ।
“ਨਹੀਂ, ਮੈਂ ਜਵਾਬ ਈ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦਿੱਤਾ¸ ਜਿਹੜਾ ਉਸਦਾ ਖ਼ਤ ਆਉਂਦਾ। ਉਇ-ਹੋਇ...ਇਕ ਗ਼ਜ਼ਬ ਹੋ ਗਿਆ!”
“ਕੀ ਹੋਇਆ ?”
“ਮੇਰੀ ਤਾਂ ਮੱਤ ਈ ਮਾਰੀ ਗਈ ਏ। ਖ਼ੈਰ, ਰੰਗਵਾ ਲਵਾਂਗੀ।”
“ਕੀ ਬਕ ਰਹੀ ਏਂ¸ ਮੇਰੀ ਕੁਝ ਸਮਝ 'ਚ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ।” ਮਾਜਿਦ ਚਿੜ ਗਿਆ।
“ਬੈੱਡ-ਰੂਮ ਦੇ ਪਰਦੇ ਤਾਂ ਗੁਲਾਬੀ ਨੇ। ਬੜੇ ਚੀਪ ਲੱਗਣਗੇ। ਜ਼ਰਾ ਗੂੜ੍ਹੇ ਕਥਈ ਠੀਕ ਰਹਿਣਗੇ ਜਾਂ ਫੇਰ ਪਿਸਤੇਈ।
ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨਾਲ ਗੱਲਾਂ ਕਰਨ ਲੱਗੀ, ਜਿਵੇਂ ਮਾਜਿਦ ਉੱਥੇ ਸੀ ਹੀ ਨਹੀਂ।
“ਲਾਹੌਲ-ਵਲਾ-ਕੂਵੱਤ।” ਮਾਜਿਦ ਚਿੜ ਕੇ ਬੋਲਿਆ।
ਅਚਾਨਕ ਉਹ ਹੱਸ ਪਈ। ਹੱਸਦੀ-ਹੱਸਦੀ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਪਾਣੀ ਆ ਗਿਆ। ਫੇਰ ਬੜੇ ਪਿਆਰ ਨਾਲ ਉਸ ਵੱਲ ਤੱਕਣ ਲੱਗੀ।
“ਸਾਫ-ਸਾਫ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਪੁੱਛ ਲੈਂਦੇ ਕਿ ਮੈਂ ਜਾ ਰਹੀ ਹਾਂ ਕਿ ਨਹੀਂ...?”
ਮਾਜਿਦ ਦੇ ਸੰਘ ਵਿਚ ਗੋਲਾ ਜਿਹਾ ਫਸ ਗਿਆ।
“ਦੱਸ...।”
“ਕੀ?” ਉਹ ਫੇਰ ਸ਼ਰਾਰਤ ਉੱਤੇ ਉਤਰ ਆਈ।
“ਜਾ ਰਹੀ ਏਂ?” ਉਸਨੇ ਧੜਕਦੇ ਹੋਏ ਦਿਲ ਨਾਲ ਪੁੱਛਿਆ।
“ਨਹੀਂ।”
“ਕਿਉਂ?” ਉਸਨੇ ਬੜੀ ਮੁਸ਼ਕਲ ਨਾਲ ਭਿਚੇ ਜਿਹੇ ਗਲ਼ੇ ਵਿਚੋਂ ਪੁੱਛਿਆ। ਕਿਤੇ ਉਸਦੇ ਕੰਨਾਂ ਨੂੰ ਧੋਖਾ ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ!
“ਮੇਰੀ ਮਰਜ਼ੀ।”
“ਤੇ¸ ਕੱਚ ਦੇ ਟੁਕੜੇ?”
“ਉਹ ਕੂੜੇਦਾਨ ਵਿਚ ਸੁੱਟ ਦਿੱਤੇ ਨੇ।” ਉਹ ਢੀਠਾਂ ਵਾਂਗ ਪੈਰ ਹਿਲਾਉਣ ਲੱਗ ਪਈ।
ਉਹ, ਚੁੱਪਚਾਪ ਅੱਖਾਂ ਸਿਕੋੜੀ ਬੈਠਾ ਉਸ ਵੱਲ ਤੱਕਦਾ ਰਿਹਾ!
ਤੇ ਫੇਰ ਉਹ ਲਿਫ਼ਾਫ਼ੇ ਦੇ ਟੁਕੜੇ...ਡਾਕਘਰ ਦੇ ਚੱਕਰ...ਤੇ ਗੋਦਰੇਜ ਦੀ ਅਲਮਾਰੀ ਦੇ ਲਾਕਰ ਦਾ ਖੜਕਾ? ਉਸਦੇ ਸਿਰ ਵਿਚ ਧਮਾਕੇ ਹੋ ਰਹੇ ਸਨ। ਹੇਠੋਂ ਦਿਲ ਨੂੰ ਜਿਵੇਂ ਕੋਈ ਉੱਪਰ ਵੱਲ ਧਰੀਕ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਫੇਫੜਿਆਂ ਵਿਚ ਰੇਤ ਦੇ ਵਰੋਲੇ ਚੱਕਰ ਕੱਟ ਰਹੇ ਸਨ।
ਉਸਨੇ ਬਾਹਾਂ ਫ਼ੈਲਾਅ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਆਬਿਦਾ ਦਾ ਦੁਪੱਟ ਪਿਆਜ ਦੇ ਛਿਲਕੇ ਵਾਂਗ ਮੋਢਿਆਂ ਤੋਂ ਉਤਰ ਗਿਆ।

ਨੁਰੂ ਸੱਕੇ ਦੀ ਧੀ ਆਪਣੇ ਮੈਲੇ ਬਦਬੂਦਾਰ ਦੁਪੱਟੇ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਅੱਥਰੂ ਪੂੰਝ ਰਹੀ ਸੀ। ਪਰ ਉਸਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਵਾਲਵ ਹੀ ਗਲ਼ ਚੁੱਕੇ ਸਨ। ਲੱਕੜ-ਬਾਲਣ ਵਾਲੀ ਕੋਠੜੀ ਦੇ ਕੱਚੇ ਫ਼ਰਸ਼ ਉੱਪਰ ਪਸੀਨੇ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਟਪਕ ਕੇ ਸਮਾਉਂਦੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀ ਸਨ। ਉਹ ਉਸਦੇ ਅਨਾੜੀਪਣ ਉੱਤੇ ਹੱਸ ਰਹੀ ਸੀ।
ਪਰ ਆਬਿਦਾ ਹੱਸੀ ਨਹੀਂ।
ਬਾਹਰ ਨਿੱਕੀ-ਨਿੱਕੀ ਬਰਸਾਤ ਦੀ ਫੁਆਰ ਮਾਤਮ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਮਾਜਿਦ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਮਾਧੋ ਵਾਂਗ ਵਿਲਕ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਆਬਿਦਾ ਦੇ ਮਾਵਾ ਦਿੱਤੇ ਦੁਪੱਟੇ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਪਪੋਟੇ ਛਿੱਲੇ ਗਏ ਸਨ।
ਜਦੋਂ ਮੈਲੀ-ਮੈਲੀ ਸਵੇਰ ਹੋ ਗਈ, ਥਕਾਨ ਨਾਲ ਚੂਰ ਹੋ ਕੇ ਦੋਏ ਦਰਦ ਭਰੀ ਨੀਂਦ ਵਿਚ ਡੁੱਬ ਗਏ।